Βαριέσαι στη δουλειά;

Βαριέμαι στη δουλειά. Βαριέσαι στη δουλειά. Όλοι βαριούνται στη δουλειά. Μερικές φορές. Αν αυτή είναι μια από αυτές τις στιγμές και θέλεις να νιώσεις ακόμα πιο απελπιστική ανία, συνέχισε την ανάγνωση!

«Η βαρεμάρα είναι μια κατάσταση, όπου κανένα πράγμα από αυτά που θα έκανε κανονικά ένα άτομο, δεν το ελκύει. Αυτό καθιστά το άτομο αδρανές, και γενικά δυστυχισμένο. Έτσι, η πλήξη είναι το αποτέλεσμα του να μην κάνεις τίποτα που να σου αρέσει.» Το Ίδρυμα της Βαρεμάρας

Είναι ο χωρίς κανένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό δρόμος προς την απόγνωση. Είναι η καταστροφή αραιωμένη και μοιρασμένη σε ημερήσιες δόσεις. Η βαρεμάρα έχει να προσφέρει λίγα έως μόνο ένα ενδιαφέρον ή σημαντικό ζήτημα, αλλά απ’ αυτό το κενό πηγάζει μεγάλο μέρος της απογοήτευσης και της κατάθλιψης που ο μέσος εργαζόμενος/η αντιμετωπίζει. Ο πολιτισμός χτίστηκε πάνω σε βαθιά θεμέλια και μια μακρά παράδοση βαρεμάρας. Έχει γίνει εξάρτηση για τους ανθρώπους που έχουν υψηλή αντοχή στη νωχελικότητα, την επαναλαμβανόμενη εργασία και μια μη-περιπετειώδη αποδοχή της υφιστάμενης κατάστασης (status quo). Μη βαρετές ιδιότητες όπως η φαντασία, το θάρρος και το χιούμορ είναι εκτροπή˙ δεν κάνουν τίποτα αποδοτικό. Για κάθε διεθνή ποπ σταρ που γουστάρει τη ναρκοποσσία, τη σαμπάνια, το τζακούζι και μαραθώνιους με σεξ μέσα στα ιδιωτικά τους τζετ, υπάρχουν χιλιάδες ταπεινοί γραφειοκράτες που μοχθούν απομακρυσμένοι, κρατώντας τα αμέτρητα γρανάζια της κοινωνίας της πληροφορίας λαδωμένα και σε κίνηση.

Μια Σύντομη Ιστορία της Βαρεμάρας

Ήταν πάντα η βαρεμάρα τόσο διάχυτη; Λοιπόν, μια επιφανειακή ματιά στην ιστορία δείχνει ότι η ζωή ήταν πολύ δυσάρεστη, βάναυση και μικρή για τους περισσότερους ανθρώπους για να είναι βαρετή. Στη φεουδαρχική Βρετανία, για παράδειγμα, κάθε ώρα τη μέρας ξοδευόταν στο να παραμένει το σώμα και το πνεύμα ενωμένο: οι αγρότες δούλευαν το χώμα, έθαβαν συγγενείς κι έβγαζαν το καπέλο τους σε κάθε ψυχωτικό αριστοκράτη που τύχαινε να περνάει από ‘κει. Ήταν μόνο όταν οι άνθρωποι ξεκίνησαν να μετακινούνται προς τις πόλεις μαζικά, που η πολυτέλεια της πολιτισμένης βαρεμάρας άρχισε να αναδύεται. Προστασία από τα στοιχεία της φύσης, αξιόπιστες προμήθειες σε τρόφιμα, καύσιμα, νερό, όλα συνδυασμένα να απαλλάξουν από την πανταχού παρούσα απειλή της καταστροφής, αλλά οι εργασιακές συνθήκες παρέμειναν αρκετά σκληρές για να κρατούν το μυαλό και το σώμα πλήρως απασχολημένα αφού όλοι μοχθούσαν. Αυτή ήταν μια σκανδαλιστική εποχή, όταν εξαντλημένες οικογένειες διασκέδαζαν γύρω από το πιάνο στο σαλόνι, ή καταπίνοντας τζιν στις άμαξες, με ανοιχτό τον ουρανό, που κατευθύνονταν στην παραλία. Η βαρεμάρα, σαν το πλυντήριο ρούχων και το ψυγείο, ήταν μια από εκείνες τις σύγχρονες ανέσεις που είχε φέρει το πλήρωμα του χρόνου.

Η εργασιακή βαρεμάρα έφτασε χέρι – χέρι με την εφεύρεση του γραφείου και της γραμμής παραγωγής˙ ήταν στην ουσία το ψυχολογικό τους ισοδύναμο. Έγινε μια τεράστια πνευματική και πρακτική προσπάθεια για να ορθολογιστεί τόσο η παραγωγή αγαθών όσο και η επεξεργασία των πληροφοριών που ήλεγχαν την παραγωγή και τη διανομή αυτών των προϊόντων. Στις αρχές του περασμένου αιώνα, οι αποκαλούμενες «μελέτες χρόνου και κίνησης» εξέταζαν την λειτουργία των εργαζόμενων στο εργοστάσιο και το γραφείο με αυστηρή λεπτομέρεια. Τα αποτελέσματα ερμηνεύθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν για να περιοριστεί η αχρείαστη προσπάθεια ή η ατομική τεχνική από τους χώρους εργασίας. Οι άνθρωποι έγιναν τα ιδανικά εξαρτήματα των εργοστασιακών μηχανών. Μικρή σκέψη δόθηκε για το τι συμβαίνει μες στο κεφάλι τους. Αυτή ήταν η εποχή του συμπεριφορισμού ˙ οι άνθρωποι και τα ζώα θεωρούνταν μαύρα κουτιά με εισόδους και εξόδους («Λοιπόν, τι υπάρχει για μένα;» ρώτησε ο συμπεριφοριστής επιστήμονας την/τον αγαπημένη/ο του): η παραγωγή και η αποδοτικότητα ήταν η προτεραιότητα. Μέσω σχεδιασμού η εργασία έγινε βαρετή και επαναληπτική, αλλά τα κέρδη εκτινάχθηκαν.

Οι νέες γενιές εργατών παρέχονται στις, βασισμένες στην πλήξη, βιομηχανίες με τεράστιες, επιχορηγούμενες απ’ το Κράτος, μηχανές διδασκαλίας. Σχολεία και κολέγια εκπαίδευαν την ανυποψίαστη νεολαία να δέχεται και, πράγματι, να γίνει άνετη με την προοπτική των επαναληπτικών εργασιών, τη μηχανική μάθηση και την πνευματική καθυπόταξη. Η άρνηση στην υποβολή θα μπορούσε να οδηγήσει στις, ακόμα πιο ζοφερές, προοπτικές των ταπεινωτικών εργασιών, της τιμωρίας και της φτώχειας. Η επιτυχία, ωστόσο, ανταμείφθηκε με δουλειές εφόρου ζωής, με κύρος, υλική ευμάρεια και την απελευθέρωση από το φόβο. Φαινόταν καλή συμφωνία, αλλά πάντα κάτι φαινόταν να λείπει απ’ το κάδρο˙ που ήταν οι συγκινήσεις και ο ενθουσιασμός ενός φανταστικού παρελθόντος; Αυτό το χάσμα μεταξύ της επιθυμίας και της φιλοδοξίας και την μέρα – με – τη – μέρα κοινοτοπία γέμισε (ενώ την ίδια στιγμή γινόταν πιο έντονη) από μια νέα βιομηχανία, που χρησιμοποιούσε τις ίδιες τεχνικές, για να προμηθεύσει τις μάζες με ταινίες, μουσική και άλλες διασκεδάσεις. Ο μετα-μοντερνισμός αναδύθηκε όταν αυτή η μάζα μεσαίου κύματος αναδιπλώθηκε στον εαυτό της όσο προχωρούσε στον 21ο αιώνα, παρέχοντας αθώα διασκέδαση, βαρετή για άλλη μια φορά. Αυτό είμαστε σήμερα: ένα εκατομμύριο κανάλια, που δεν βλέπονται, βράζουν τα απομεινάρια παλαιών ιδεών (ή έτσι φαίνεται μερικά βράδια).

Η Βαρεμάρα Ενσαρκωμένη – Η Επαγγελματική Σύσκεψη

Ένα ενδιαφέρον στοιχείο για την πλήξη είναι η ικανότητά της να υπερβαίνει την ταξική διάρθρωση. Ακόμα και στην προ-βιομηχανική εποχή, ένας βασιλιάς γινόταν αντικείμενο της ανίας στον θρόνο του όπως οι φτωχοί ή ο ρακένδυτος γενειοφόρος κρατούμενος αλυσοδεμένος σε ένα μπουντρούμι πολλά πατώματα κάτω στη γη. Ομοίως, η μεσαία τάξη των γραφειοκρατών μπορεί να αισθάνεται την ίδια βαρεμάρα, ενώ διορθώνει τα βιβλία στο λογιστήριο, όπως ο εργαζόμενος της εργατικής τάξης που βιδώνει παξιμάδια στην αίθουσα παραγωγής. Σ’ αυτήν είμαστε όλοι μαζί˙ η βαρεμάρα είναι θεμελιώδης στο χώρο εργασίας όπως η βαρύτητα. Ενίοτε, στην ουσία πολύ συχνά, η ισχύς της βαρεμάρας συσσωρεύεται μέσα μας, γινόμενη τόσο έντονη και προσδιορισμένη που σχηματίζει μια μαύρη τρύπα που παραμορφώνει το χρόνο και το χώρο του γραφείου, και από αυτήν λίγοι ξεφεύγουν: Η Επαγγελματική Σύσκεψη (meeting).

Οι συσκέψεις είναι διαβολικές τελετές που διατηρούν και διαδίδουν την λατρεία της βαρεμάρας. Όπως  κάθε θρησκευτική τελετουργία, έχουν τη δική τους παράξενη γλώσσα ψαλμωδιών (φρασεολογία και όροι εντολών)˙ ιερά κείμενα (πρακτικά και ημερήσια διάταξη)˙ συμβολικά ενδύματα (επαγγελματικό κουστούμι και γραβάτα)˙ θεία κοινωνία (κρουασάν και καφές – η σάρκα και το αίμα της αγίας βαρεμάρας)˙ και οι παρευρισκόμενοι συνήθως νιώθουν τους εαυτούς τους σε μια κατάσταση έκστασης, που μοιάζει με αποκόλληση (του πνεύματος απ’ το σώμα σ.τ.μ). Η αργία έχει μετακινηθεί απ’ την Κυριακή, πολλαπλασιάζεται επί πέντε και γεμίζει την εβδομάδα με ημέρες που πρέπει να καταφτάσουμε με τα καλύτερά μας ρούχα και να είμαστε στην καλύτερή μας διάθεση. Περισσότεροι άνθρωποι παρευρίσκονται σε επαγγελματικές συσκέψεις παρά στην εκκλησία κι έτσι η πίστη της βαρεμάρας έχει γίνει μια ντε φάκτο θρησκεία του εργαζόμενου κόσμου. Όπως αρμόζει στην περίσταση, τα ξωκλήσια της βαρεμάρας είναι ευάερα διακοσμημένα δωμάτια με λειτουργικά έπιπλα, ουδέτερο φωτισμό και συχνά έναν βωμό με έναν υπολογιστή πάνω (η γήινη έκφραση του πνεύματος της ανίας).

Η Βαρεμάρα στον Σύγχρονο Κόσμο

Η τεχνολογία των πληροφοριών είναι το κλειδί της μοντέρνας πλήξης. Αυτό που κάποτε ήταν ένα συναρπαστικό χόμπι για λίγους καμένους χίπις στην Μπέυ Άρεα της Καλιφόρνια έχει θολώσει όλη την υφήλιο με ένα ελαφρύ σύννεφο δυαδικτιακών ψηφίων(bits) και εικονοστοιχείων(pixels). Με το ένα χέρι μας απαλλάσσει από τη βαρετή καθημερινότητα: το ίντερνετ μπορεί να γίνει απείρως απολαυστικό, μια πηγή σταθερού ερεθίσματος, αστείων, παιχνιδιών, άμεσης επικοινωνίας και άλλων διασκεδάσεων. Η ευκαιρία να χρησιμοποιεί κάποιος/α το ίντερνετ στη δουλειά είναι το πιο αποτελεσματικό μέσο για την ανακούφιση της πλήξης που επινοήθηκε ποτέ. Είναι ορισμένες φορές δύσκολο να φανταστώ πως οι εργαζόμενοι θα επιβίωναν χωρίς αυτό. Αλλά η τεχνολογία, επίσης, μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα επιβλητικά μεγάλο ραβδί: οι ίδιες μηχανές δίνουν τη δυνατότητα στ’ αφεντικά να ελέγχουν πόση δουλειά κάνεις επακριβώς και πόση ώρα ξοδεύεις διασκεδάζοντας τον εαυτό σου και σχεδιάζοντας την απόδρασή σου.

Δεν είναι ακόμη σαφές κατά πόσο οι δυνάμεις της διέγερσης και της διασκέδασης θα υπερνικήσουν τέτοια τρομερή αντίσταση, αλλά φαίνεται ότι η τεχνολογία είναι, στο σύνολό της, πιο βαρετή απ’ ότι συνήθιζε να είναι. Για παράδειγμα, οι πρώτοι προσωπικοί υπολογιστές ήταν απείρως εκπληκτικές μικρές συσκευές. Το Sinclair Spectrum ήταν ένα μυστήριο μαύρο κουτί γεμάτο με πολύχρωμα, πολυλειτουργικά κουμπιά από καουτσούκ: παρήγαγε πρωτότυπα τριξίματα και βουίσματα και τα αποφασιστικά μυαλά μπορούσαν να μετατρέψουν τους πενιχρούς υπολογιστικούς του πόρους σε παιχνίδια τα οποία εξακολουθούν να μένουν με νοσταλγία στην μνήμη των ανθρώπων που ακόμα δεν βγαίνουν έξω, σχεδόν δύο δεκαετίες μετά. Και ποιο είναι το σύγχρονο ισοδύναμο; Το Playstation, ένα σχεδόν-χωρίς-κανένα-ιδιαίτερο-χαρακτηριστικό μαύρο ή γκρι κουτί με ένα ζευγάρι φωτάκια που τρεμοπαίζουν, αλλά χωρίς τρόπο για να μπεις μέσα και να παίξεις με την εκπληκτική του τεχνολογία. Η απόλαυση έρχεται προ-προγραματισμένη,  τυλιγμένη με σελοφάν σε πακέτα παιχνιδιών, παραδείγματα δημιουργικότητας Β’ κατηγορίας που προορίζονται ως κερδοφόρο εμπόρευμα, πάνω στην τελευταία ταινία. Υπάρχει πολύ μικρότερο περιθώριο για μαστορέματα ή για άνευ αδείας δημιουργικότητα.

Τα Ευρύτερα Αποτελέσματα της Βαρεμάρας

Ποια είναι τα πιο αισχρά αποτελέσματα της ανίας για την κοινωνία και τον ευρύτερο κόσμο; Τα κύματα εγκληματικότητας συχνά αποδίδονται σε δυσαρεστημένους νέους που ισχυρίζονται ότι δεν μπορούν να βρουν ή να σκεφτούν κάτι άλλο για να κάνουν. Ληστείες, βανδαλισμοί, κλοπές και καβγάδες μπορεί να είναι οι παρορμητικές αντιδράσεις μιας μακράς περιόδου καθαρής πλήξης. Το πιόμα και τα ναρκωτικά δείχνουν ως ο μοναδικός δρόμος για απόδραση από τη βαρεμάρα για λίγη ώρα. Η πίεση των συνομήλικων ώστε να κάνεις όλα αυτά τα πράγματα μπορεί να συνοψιστεί στο χλευαστικό «είσαι ένα απίστευτα βαρετό σκατό».

Η απάθεια, ή διαφορετικά η εφαρμοσμένη βαρεμάρα, έφερε τον αριθμό των ψηφοφόρων που επιλέγουν να συμμετέχουν στις εκλογές σε τόσο χαμηλά επίπεδα: μήπως φταίει το ότι η πολιτική έχει γίνει τόσο βαρετή και προβλέψιμη όσο οι τεχνοκράτες και οι σχολαστικοί που γίνονται πολιτικοί;

Η βαρεμάρα έχει συνδεθεί με την αρρώστια και την κατάθλιψη. «Είναι το κύριο στοιχείο σ’ αυτό που αποκαλούμε υποαπασχολούμενο κόσμο. Ένα ανθυγιεινό στάδιο που χαρακτηρίζεται από χαμηλή ζήτηση εργασίας. Όταν βιώνεις την υποαπασχόληση, το αποτέλεσμα είναι συνήθως το άγχος, που μπορεί τελικά να οδηγήσει στην αρρώστια», λέει ο Δρ. Michael J. Smith, Ph.D, ερευνητής ψυχολόγος στο Εθνικό Ινστιτούτο για την Επαγγελματική Ασφάλεια και Υγεία στο Σινσινάτι (Cincinnati).

Μια πρόσφατη έκδοση του περιοδικού «Νέος Επιστήμονας» (New Scientist) δημοσίευσε ένα άρθρο σχετικά με την ανία των ζώων που κρατούνται σε ακατάλληλες, γι’ αυτά, συνθήκες. Για παράδειγμα, τα κάγκελα που περικλείουν έναν ζωολογικό κήπο δεν έχουν τίποτα κοινό οπτικά με το φυσικό περιβάλλον μιας πολικής αρκούδας. Σύντομα, τα απεγνωσμένα ζώα ξεκινούν να παρουσιάζουν επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές. Βαδίζουν πάνω κάτω στο τσιμέντο, μετρώντας τα ίδια ακριβώς βήματα, κουνώντας το κεφάλι απ’ άκρη σ’ άκρη. Φαίνονται πολύ διαταραγμένα, είναι πορτρέτα απογοήτευσης. Η εξέταση των εγκεφάλων των φυλακισμένων ζώων έδειξε ότι όταν ορισμένες νευρικές οδοί παθαίνουν ζημιά, μπορεί να αναπτυχθεί η στερεοτυπική συμπεριφορά. Αυτά τα ευρήματα έχουν θέσει σε αμφισβήτηση ένα τεράστιο όγκο ερευνών που χρησιμοποιούν ζωντανά ζώα (1)˙ θεωρούνταν πως δεν υπήρχε καμιά κλήση προς τη βαρεμάρα και δεν έπαιζε κανένα ρόλο στη συμπεριφορά τους. Τα μικρά κρανία των εργαστηριακών αρουραίων όμως δείχνουν να ξεχειλίζουν από βαρεμάρα.

Αυτές οι νύξεις ως μια βαθύτερη αλήθεια για τους ανθρώπους: αν βρίσκετε τον εαυτό σας να βαριέται, είστε προφανώς σε μια κατάσταση στην οποία η συμπεριφορά σας είναι τεχνητά συγκρατημένη και οι δυνατότητές σας περιορίζονται. Η ανία είναι ο βιολογικός συναγερμός (που λέει) ότι θα έπρεπε να κάνετε κάτι άλλο και αν δεν το κάνετε, η ζημιά μπορεί να γίνει μόνιμη. Το να εγκαταλείψετε μια θέση εργασίας γι’ αυτό το λόγο, είναι τόσο δικαιολογημένο όσο το να αποφασίσετε να φύγετε λόγω κακών αποδοχών και συνθηκών εργασίας ή λόγω άγχους.

Πηγή αναδημοσίευσης: http://libcom.org/library/are-you-bored-work

Το libcom το πήρε από αυτό το άθλιο site: http://www.i-resign.com/uk/thinkingaboutquitting/boredatwork.asp

______________________________________________________________

Σημείωση:

1) Για το ζήτημα των ζώων σε αιχμαλωσία.