1
Η επιστήμη στην υπηρεσία του κεφαλαίου, του εμπορεύματος και του θεάματος, δεν είναι τίποτα άλλο παρά η κεφαλαιοποιημένη γνώση, ο φετιχισμός της ρυτίδας και της μεθόδου, η αλλοτριωμένη εικόνα της ανθρώπινης σκέψης. Το ψευδομεγαλείο του ανθρώπου, οι παθητικές γνώσεις της μέτριας πραγματικότητάς του, είναι η μαγική αιτιολόγηση για ένα γένος σκλάβων.
2
Έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που η εξουσία της γνώσης μετασχηματίστηκε σε γνώση της εξουσίας. Συγχρόνως η επιστήμη, πειραματικός κληρονόμος της θρησκείας του Μεσαίωνα, ανταποκρίνεται στις ίδιες λειτουργίες σε σχέση με την τωρινή ταξική κοινωνία: αντισταθμίζει την καθημερινή ανοησία των ανθρώπων με την αιώνια ευφυΐα των ειδικών της. Η επιστήμη τραγουδά με αριθμούς το μεγαλείο της ανθρώπινης φυλής, αλλά στην ουσία δεν είναι τίποτα παρά το οργανωμένο άθροισμα των περιορισμών και της αλλοτρίωσης των ανθρώπων.
3
Όπως ακριβώς η βιομηχανία, που προοριζόταν να απελευθερώσει τους ανθρώπους από τη δουλειά μέσω των μηχανών, που μέχρι στιγμής δεν έχει κάνει τίποτα παρά να τους αλλοτριώσει δουλεύοντας τις μηχανές, έτσι και η επιστήμη, που προοριζόταν να απελευθερώσει τους ανθρώπους ιστορικά και ορθολογικά από τη φύση, δεν έκανε τίποτα παρά να τους αλλοτριώσει, κάνοντας τους, μια ανορθολογική και αντι-ιστορική κοινωνία. Ως μισθοφόρος της διαχωρισμένης σκέψης, η επιστήμη λειτουργεί για την επιβίωση και ως εκ τούτου δεν μπορεί να αντιληφθεί τη ζωή εκτός μιας μηχανιστικής ή ηθικής φόρμουλας. Στην πραγματικότητα, δεν αντιλαμβάνεται τον άνθρωπο ως υποκείμενο, ή την ανθρώπινη σκέψη ως δράση, και αυτός είναι ο λόγος που δεν κατανοεί την ιστορία ως εκούσια δραστηριότητα κάνοντας τους ανθρώπους ασθενείς στα νοσοκομεία της.
4
Θεμελιωμένη στην ουσιαστική πανουργία της λειτουργίας της, η επιστήμη μπορεί να ψεύδεται μόνο εναντίον της ίδιας. Οι σπουδαιοφανείς μισθοφόροι της έχουν διατηρήσει από τους ιερείς προγόνους τους τη γεύση και την ανάγκη του μυστηρίου. Ένα δυναμικό στοιχείο για την δικαιολόγηση των Κρατών, είναι πως το επιστημονικό επάγγελμα διαφυλάσσει με ζήλο τους νόμους της συντεχνίας του και τα της «εκ θεού μηχανής»( “Machina ex Deo”) μυστικά, που το κάνουν να φαίνεται ως μια άθλια αίρεση. Δεν είναι περίεργο, για παράδειγμα, που οι γιατροί –αυτοί οι επισκευαστές της εργασιακής δύναμης- έχουν δυσανάγνωστη γραφή: είναι μέρος του αστυνομικού κώδικα του μονοπώλιου της επιβίωσης.
5
Αλλά αν η ιστορική και ιδεολογική ταυτότητα της επιστήμης, με τις διαχρονικές εξουσίες της, δείχνει ξεκάθαρα ότι υπηρετεί τα Κράτη, και συνεπώς δεν κοροϊδεύει κανέναν, δεν ήταν μέχρι τις μέρες μας που τα Κράτη εξαφάνισαν τους διαχωρισμούς μεταξύ της ταξικής κοινωνίας και της επιστήμης που έχει διακηρύξει πως είναι ουδέτερη και «στην υπηρεσία της ανθρωπότητας». Πράγματι, η σημερινή αδυναμία της επιστημονικής έρευνας και εφαρμογής χωρίς τεράστιους πόρους έχει τοποθετήσει αποτελεσματικά τη θεαματικά συσσωρευμένη γνώση στα χέρια των κυρίαρχων δυνάμεων και την έχει κατευθύνει προς τους στόχους του Κράτους. Δεν υπάρχει πια καμιά επιστήμη που να μην είναι στην υπηρεσία της οικονομίας, στρατιωτικά και ιδεολογικά. Και η επιστήμη της ιδεολογίας αποκαλύπτει την άλλη πλευρά της, την ιδεολογία της επιστήμης.
6
Η εξουσία, η οποία δεν μπορεί να ανεχτεί κανένα κενό, δεν έχει ποτέ συγχωρήσει τις ουράνιες περιοχές που παρέμειναν ανοικτά εδάφη για τη φαντασία. Από την απαρχή της ταξικής κοινωνίας, η εξωπραγματική πηγή της διαχωρισμένης (από την κοινωνία) εξουσίας πάντα τοποθετούνταν στα ουράνια. Όταν το Κράτος δικαιολογούνταν θρησκευτικά, ο ουρανός περνούσε στην εποχή της θρησκείας˙ τώρα που το Κράτος επιθυμεί να δικαιολογηθεί επιστημονικά, ο ουρανός είναι στο διάστημα της επιστήμης. Από τον Γαλιλαίο ως τον Βέρνερ φον Μπράουν (1), υπάρχει μόνο το ζήτημα της κρατικής ιδεολογίας˙ η θρησκεία ήθελε να διατηρήσει την εποχή της, συνεπώς κανένας δεν επιτρεπόταν να παρέμβει στο χώρο της. Αντιμέτωπη με την αδυναμία παράτασης του χρόνου της, η εξουσία πρέπει να κάνει το χώρο της απεριόριστο.
7
Αν η μεταμόσχευση καρδιάς είναι ακόμη μια τεχνική αδέξιου τεχνίτη που δεν κάνει τους ανθρώπους να ξεχνούν τις χημικές και πυρηνικές σφαγές, η «Κατάκτηση του Κόσμου» είναι η καλύτερη θεαματική έκφραση της επιστημονικής καταπίεσης. Ο διαστημικός επιστήμονας είναι για τον ασήμαντο γιατρό ότι η Ιντερπόλ για τον αστυνομικό που περιπολεί στις γειτονιές.
8
Ο παράδεισος που κάποτε υποσχόταν οι παπάδες με τα μαύρα ράσα τώρα αρπάζεται, στην πραγματικότητα, από ασπροφορεμένους αστροναύτες. Άφυλοι (sexless), ουδέτεροι, υπεργραφειοκράτες, οι πρώτοι άνθρωποι που πηγαίνουν πέρα απ’ την ατμόσφαιρα είναι τα θεαματικά άστρα που κρέμονται πάνω απ’ τα κεφάλια μας μέρα και νύχτα, που μπορούν να αντιμετωπίσουν τη θερμότητα και τις αποστάσεις, και που μας καταπιέζει εκ των άνω σαν την κοσμική σκόνη του Θεού. Ως παράδειγμα επιβίωσης στην ανώτερη εκδήλωσή της, οι αστροναύτες κάνουν μια αθέλητη κριτική στην πραγματικότητα της Γης: καταδικασμένοι σε σταθερή τροχιά (προκειμένου να αποφευχθεί ο θάνατος από το κρύο και την πείνα) πειθαρχημένοι (για «τεχνικούς λόγους») αποδέχονται τη βαρεμάρα και την ανέχεια του να είναι εξαρτημένοι. Κάτοικοι των αστικών αναγκών στις καμπίνες τους, φυλακισμένοι επιστημονικών μικροσυσκευών, καταδεικνύουν in vitro το χάλι των σύγχρονών τους οι οποίοι, παρά την απόστασή τους, δεν ξεφεύγουν απ’ τα σχέδια της εξουσίας. Ως ιπτάμενες διαφημιστικές πινακίδες, οι αστροναύτες επιπλέουν στο διάστημα ή πηδούν στο φεγγάρι ξεγελώντας τους ανθρώπους από το χρόνο εργασίας τους.
9
Κι αν οι χριστιανοί αστροναύτες της Δύσης και οι γραφειοκράτες κοσμοναύτες της Ανατολής διασκεδάζουν με μεταφυσικά και κοσμικά ήθη (Γκαγκάριν «δεν είδε το Θεό»˙ Ο Μπόρμαν προσευχήθηκε για τη μικρή Γη), είναι υπάκουοι στον «λειτουργικά επιβαλλόμενο» χώρο τους, εκεί είναι που πρέπει να αναζητήσουμε την αλήθεια της θρησκείας τους˙ όπως με τον Saint-Exupéry (2) που είπε τις πιο μεγάλες ηλιθιότητες από μεγάλο υψόμετρο, αλλά που η ουσία του έγκειται στον τριπλό ρόλο του μιλιταριστή, του πατριώτη και ηλίθιου.
10
Η κατάκτηση του διαστήματος είναι μέρος της πλανητικής ελπίδας για ένα οικονομικό σύστημα το οποίο, κορεσμένο με εμπορεύματα, θεάματα και εξουσία, εκσπερματώνει στο διάστημα όταν φτάνει στο τέλος της η θηλιά των επίγειων αντιφάσεών του. Λειτουργώντας σαν μια νέα «Αμερική», το διάστημα πρέπει να υπηρετήσει τα Κράτη γινόμενο ένα νέο πεδίο για πολέμους και αποικίες˙ ένα νέο πεδίο για να σταλούν οι παραγωγοί-καταναλωτές για να ξεπεράσουν τα όρια του πλανήτη. Ως επαρχία της συσσώρευσης, το διάστημα προορίζεται να γίνει η συγκέντρωση των επαρχιών, για το οποίο υπάρχουν ήδη νόμοι, συμβάσεις και διεθνή δικαστήρια. Μια νέα Γιάλτα, η κατανομή του διαστήματος δείχνει την αδυναμία καπιταλιστών και γραφειοκρατών να επιλύσουν την πάλη και τους ανταγωνισμούς τους, εδώ πάνω στη Γη.
11
Αλλά ο επαναστατικός γεροτυφλοπόντικας, που τώρα ροκανίζει τα θεμέλια του συστήματος, θα καταστρέψει τα εμπόδια που διαχωρίζουν την επιστήμη από τη γενικευμένη γνώση που θα είναι προσβάσιμη σε όλους όταν οι άνθρωποι θα ξεκινήσουν τελικά να φτιάχνουν τη δική τους ιστορία. Όχι πια ιδέες της διαχωρισμένης εξουσίας, όχι πια εξουσία των διαχωρισμένων ιδεών. Η γενικευμένη αυτοδιεύθυνση του διαρκούς μετασχηματισμού, του κόσμου από τις μάζες, θα κάνει την επιστήμη μια βασική κοινοτοπία και όχι πια μια αλήθεια του Κράτους.
12
Η ανθρωπότητα θα μπει στο διάστημα για να κάνει το σύμπαν χώρο διασκέδασης για την τελευταία εξέγερση: την εξέγερση που θα πάει ενάντια στα όρια που επιβάλλονται από τη φύση. Αν σπάσουν μια φορά τα τείχη που τώρα διαχωρίζουν τους ανθρώπους από την επιστήμη, η κατάκτηση του διαστήματος δεν θα είναι πια ένα οικονομικό ή μιλιταριστικό «διαφημιστικό» τέχνασμα, αλλά το άνθισμα των αθρώπινων ελευθεριών και εκπληρώσεων, επιτεύξιμη από μια φυλή θεών. Δεν θα μπούμε στο διάστημα ως παραγωγοί της αστροναυτικής διαχείρισης ή ως «εθελοντές» ενός κρατικού σχεδιασμού, αλλά ως αφέντες χωρίς δούλους επανεξετάζοντας τα πεδία τους: ολόκληρο το σύμπαν λεηλατημένο για τα εργατικά συμβούλια.
EDUARDO ROTHE
1969
Καταστασιακή Διεθνής, τεύχος 12ο.
Πηγές από τα αγγλικά και τα γαλλικά.
______________________________________________________________
Σημειώσεις της μετάφρασης:
1) Το πλήρες όνομά του είναι Wernher Magnus Maximilian Freiherr von Braun. Γεννημένος στην Πολωνία, υπήρξε υπηρέτης της ναζιστικής Γερμανίας κατασκευάζοντας τους φονικούς της πυραύλους κατά τη διάρκεια της Δεύτερης Παγκόσμιας Ανθρωποσφαγής. Με το «τέλος» του πολέμου τον πήραν οι ΗΠΑ στα εργαστήριά τους για να φτιάχνει (μεταξύ άλλων) πυραύλους που θα έστελναν τον άνθρωπο στο διάστημα.
2) Ο Antoine de Saint-Exupéry (1900-1944) ήταν ένας αριστοκράτης πιλότος, ποιητής κλπ που είχε καταταχθεί στη Γαλλική Αεροπορία στην διάρκεια της Δεύτερης Παγκόσμιας Ανθρωποσφαγής και πέθανε το 1944 κάπου στη Μεσόγειο κατά τη διάρκεια πολεμικής αποστολής.
